100 χρόνια Kässbohrer, 60 χρόνια Setra, εργαστήρι δημιουργίας λεωφορείων σε 3D περιβάλλον, οδήγηση των πιο σπάνιων μοντέλων της Ευρώπης και special edition επετειακά μοντέλα: Ένας ονειρικός συνδυασμός για παρουσίαση. Και όπως διαπιστώσαμε στη Γερμανία, η εταιρεία που ουσιαστικά εφηύρε τον τουρισμό με λεωφορείο, διάγει την καλύτερη στιγμή της ιστορίας της.
Το 2011 η παρουσία της συντακτικής ομάδας του C&T στην έδρα της Setra στο Ουλμ της νότιας Γερμανίας δεν είναι απλά τακτική αλλά εξελίσσεται σε υπόθεση δεκαπενθημέρου. Δύο φορές το μήνα πηγαίνουμε στα κεντρικά της εταιρείας. Η Setra γιορτάζει φέτος, ως γνωστόν, τα 60χρονα από ιδρύσεώς της, και το γιορτάζει δεόντως τόσο σε επίπεδο δημοσιογραφικών παρουσιάσεων όσο και σε αντίστοιχα events για τους πελάτες της. Γινόμαστε κουραστικοί, αλλά θα επαναλάβουμε ακόμη μία φορά ότι αν είστε φίλοι της φίρμας, μία επίσκεψη έστω στο μουσείο της εταιρείας, την οφείλετε στον εαυτό σας. Επί του παρόντος, θα σας παραθέσουμε την εμπειρία μας τόσο από την κεντρική εκδήλωση για την επέτειο των 60 χρόνων όσο και από τη δημοσιογραφική παρουσίαση με τον τίτλο «Design Workshop».
Πάνω από 700 άτομα, λοιπόν, στελέχη των Setra, EvoBus και Daimler, πελάτες, συνεργάτες και διανομείς της εταιρείας, καθώς και δημοσιογράφοι από όλη την Ευρώπη, έδωσαν το «παρών» στο νεότευκτο κέντρο εξυπηρέτησης πελατών της εταιρείας στις 12-13 Μαΐου 2011. Κορυφαία στιγμή του διημέρου το οδηγικό κομμάτι, όπου οι εκπρόσωποι του ειδικού Τύπου είχαμε την ευκαιρία να οδηγήσουμε όλες τις σειρές λεωφορείων του κατασκευαστή, από το S 8 του 1951 μέχρι τα επετειακά μοντέλα TopClass 400. Τις εντυπώσεις μας μπορείτε να τις διαβάσετε παρακάτω στο σχετικό μποξάκι. Γιατί όσο κι αν πρόκειται για ένα από τα προσωπικά μας σημεία αναφοράς για πολλά χρόνια, η δημοσιογραφική αποστολή στο Ουλμ είχε άλλο αντικείμενο: τη συμμετοχή σε «εργαστήρι δημιουργίας λεωφορείου». Κοντολογίς, φτιάξαμε με αρωγό 3D λογισμικό ένα δικό μας Setra από (σχήμα λόγου) λευκό χαρτί.
BUILT TO ORDER
Κάθε λεωφορείο είναι εξ ορισμού custom ή εξατομικευμένο, αν προτιμάτε. Γενικά, στα βαρέα επαγγελματικά οχήματα δεν υπάρχουν «φασόν» λύσεις, όπως στα πιο ελαφρά LCV ή τα επιβατικά. Πέρα από κάποια στάνταρ μεταξόνια, από το powertrain και από ένα σημαντικό κομμάτι της γραμμής μετάδοσης κίνησης, όλα τα υπόλοιπα είναι υπό διαμόρφωση από τον πελάτη. Τι διαφορετικό λοιπόν κομίζουν τα Setra; Εδώ το built to order είναι κυριολεκτικά σε άλλο επίπεδο, όπως εξάλλου κάποιοι από εσάς διαπιστώσατε (όπως γνωρίζουμε) στην αντίστοιχου αντικειμένου επίσκεψή σας στο Setra Design Center προκειμένου να συνδιαμορφώσετε το λεωφορείο σας.
Περάσαμε λοιπόν κάποιες ώρες στον πρώτο όροφο των πολυτελών εγκαταστάσεων του κατασκευαστή διαλέγοντας αποχρώσεις, υλικά, πατώματα, χειρολαβές κι ό,τι άλλο βάλει ο νους σας, ώστε με την επίβλεψη των σχεδιαστών της Setra να κατασκευάσουμε –έστω και στον εξομοιωτή– το «δικό μας» S 416 HDH.
Προτού παραθέσουμε τις εντυπώσεις μας, όμως, μία σύντομη αναδρομή στην εξέλιξη του σχεδιασμού των λεωφορείων θα ήταν χρήσιμη. Αρχικά, λοιπόν, τα πράγματα ήταν κάπως πρωτόγονα: Διαφάνειες πάνω σε ένα ξύλινο τελάρο ή καμβά, μολύβια και… υδατογραφίες ήταν τα βασικά εργαλεία των πρωτοπόρων δημιουργών. Όσο για σημαντικές αποφάσεις που αφορούσαν λ.χ. την τελική μορφή του οχήματος, μοναδικό εργαλείο επικοινωνίας –όταν δεν ήταν δυνατή η προσωπική επαφή– ήταν φυσικά το τηλέφωνο. Κάποια εξελικτικά βήματα έγιναν μεταξύ 1980 και 1990 με την τεχνολογία offset εκτύπωσης, ενώ τελικά μεταξύ 1991 και 2000 θεμελιώθηκε η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και η τελική μετάβαση από τον χειρωνάκτη σχεδιαστή στον product engineering manager.
Κι από τις καλλιτεχνικές (σίγουρα όμως πανέμορφες) απεικονίσεις σε χαρτί, σε εικονικές περιηγήσεις στο εσωτερικό ενός λεωφορείου που ακόμη δεν υπάρχει! Εντυπωσιακά όλα αυτά. Γιατί όμως αφορούν όλους τους πελάτες τελικά; Γιατί απλούστατα, η εταιρική εικόνα κάθε τουριστικού γραφείου ουσιαστικά «περνάει» από την αισθητική του λεωφορείου. Κι όχι μόνο το εσωτερικό του σαλονιού, το οποίο είναι και ο κύριος λόγος που βρεθήκαμε στη Γερμανία. Υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό που παραλαμβάνει φωτογραφίες των πελατών από τα λεωφορεία που ήδη έχουν στην κατοχή τους και είναι επιφορτισμένο είτε να μεταφέρει «ομαλά» τα λογότυπα στο νέο Setra είτε να παρουσιάσει προτάσεις βελτίωσης και επικαιροποίησης του γραφιστικού σχεδίου.
Το εργαλείο με το οποίο γίνονται όλα αυτά ονομάζεται 3D Bus Designer, και ο κατασκευαστής υποστηρίζει ότι καμία άλλη εταιρεία δεν τον διαθέτει –και πολύ περισσότερο δεν τον χρησιμοποιεί– σε τέτοια έκταση στη βιομηχανία λεωφορείου. Αποκλειστικός σκοπός του εν λόγω λογισμικού είναι οι κρίσιμες αποφάσεις στη διαμόρφωση ενός καινούργιου Setra, οποιασδήποτε σειράς, να είναι αρμονικές, ήπιες και εύληπτες από το οπτικό αισθητήριο και φυσικά, ανάλογες με το μεταφορικό έργο του πελάτη. Τέλος, αν κάτι τέτοιο είναι το ζητούμενο, μπορεί το νέο αυτό Setra να είναι από υπέρκομψο έως συβαριτικό.
Οι εξομοιώσεις που γίνονται με τον 3D Bus Designer είναι οι εξής: βασικό χρώμα αμαξώματος, χρώμα πλευρικών καθρεφτών, χρώμα επενδύσεων καθισμάτων, κανάλια αποσκευών, πλευρικές εσωτερικές επενδύσεις (υλικό και απόχρωση), καλύμματα υποβραχιονίων, κουρτίνες κι ό,τι άλλο μπορεί να σκεφτεί κανείς. Σε χρόνο dt ο υπολογιστής έχει έτοιμο το εικονικό λεωφορείο, στο οποίο ο πελάτης μπορεί να περιηγηθεί με τη βοήθεια δύο 60ιντσων μόνιτορ υπερυψηλής πιστότητας, φυσικά σε τρισδιάστατη αναπαραγωγή.
ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΕΥΦΥΪΑ
Στους χαλεπούς καιρούς που διάγουμε, οι απίστευτα custom λύσεις του κατασκευαστή μπορεί να αφορούν ελάχιστους, αλλά έτσι κι αλλιώς η αγορά των VIP υπερυψωμένων τουριστικών πάντα αφορούσε ένα niche κομμάτι της οδικής μεταφοράς επιβατών. Και το πιο σημαντικό; Όλα μα όλα τα τελικά σχέδια καταχωρούνται σε βάση δεδομένων, ούτως ώστε να τυποποιηθούν και να εξασφαλιστεί μελλοντικά η «αναπαραγωγή» τους με τη μέγιστη δυνατή αξιοπιστία και ποιότητα συναρμογής. Ζητώντας δηλαδή κάποιος κάτι εξεζητημένο –και προφανώς χρηματοδοτώντας το– συμβάλλει κατά έναν παράδοξο τρόπο στο R&D, αφού η Setra ήδη φροντίζει να το έχει έτοιμο (ολόκληρο ή τμηματικά) για μαζική παραγωγή, αν παραστεί ανάγκη.
Τι γίνεται τώρα σε πρακτικό επίπεδο με τους πελάτες; Αν κάποιος δεν διαθέτει τον απαραίτητο χρόνο για το ταξίδι στο Ουλμ, μπορεί να λάβει την τελική πρόταση σαν attachment στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο. Ακόμη, αν δεν θέλει να ασχοληθεί καθόλου, μπορεί να αναθέσει όλη τη διαδικασία στην επίσημη αντιπροσωπεία. Μιλώντας κατ’ ιδίαν με τους τρεις σχεδιαστές που συναντήσαμε, αλιεύσαμε κάποια πολύ ενδιαφέροντα παραλειπόμενα. Όπως για παράδειγμα ότι «όσο ισχυρή αισθητική άποψη και να έχουμε, πάνω απ’ όλα είναι ο πελάτης, κι εμείς οφείλουμε να είμαστε το μέσο με το οποίο θα εξέλθει από τη γραμμή παραγωγής το λεωφορείο που είχε στο μυαλό του». Και ποιος είναι ο ιδανικός πελάτης; «Φυσικά αυτός που μας δίνει το ελεύθερο να κάνουμε ό,τι θέλουμε (σπάνια, είναι η αλήθεια), πάντα βέβαια με συγκεκριμένο προϋπολογισμό».
Κινούμενοι στα σχεδιαστήρια της Setra με τις φοβερές μυρωδιές από δερμάτινες (δυο ντουζίνες βασικοί τύποι) και υφασμάτινες ή συνθετικές επενδύσεις (άπειροι διαθέσιμοι συνδυασμοί), μας δημιουργείται η εύλογη απορία του τι γίνεται αν κάποιος πελάτης επιλέξει κάποιον κακόγουστο (για να το θέσουμε κομψά) συνδυασμό. «Το νόημα του 3D Bus Designer, μας είπαν, είναι ακριβώς αυτό: να δει ο υποψήφιος πελάτης πώς ακριβώς θα είναι το μελλοντικό όχημά του, προτού καν ξεκινήσει η κατασκευή του». «Δεν μπορεί, επιμένουμε, θα έχετε αντιμετωπίσει και ακραίες έως ατυχείς αισθητικά απόψεις. «Πρόσφατα, μας επιβεβαίωσαν, ένας πελάτης μας επέμενε να συνδυάσει τα πιο ακραία και αντιφατικά υλικά σε αποχρώσεις που… πλήγωναν το μάτι. Αναγκαστήκαμε να υπογράψουμε από κοινού συμβόλαιο, στο οποίο καθιστούσε σαφές ότι η διαμόρφωση του λεωφορείου ήταν αποκλειστικά δική του επιλογή».
Έτσι ή αλλιώς, η ουσία παραμένει ότι η Setra τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιάσει διάφορες εκδόσεις των TopClass, και ειδικά κάποια S 416 HDH που έχουν προκαλέσει αίσθηση στο σύνολο της αγοράς: μοντέλα με πατώματα με φουλ επένδυση καρυδιάς ή εξωτικά πετρώματα(!), με 27 καθίσματα σε high end 2+1 διάταξη, μοντέλα με κουζίνες όπου μπορεί να δραστηριοποιηθεί ολόκληρη εταιρεία catering• μέχρι και κινούμενα lounge και λίβινγκ ρουμ πλήρως δικτυωμένα και γεμάτα με multimedia δυνατότητες. Κάποια άλλα μάλιστα, επειδή έχουν αποκτηθεί από ανθρώπους των οποίων η προσωπική ασφάλεια είναι μείζον θέμα, δεν θα φτάσουν ποτέ στα μίντια. Για να πάρετε πάντως μία γεύση, κυκλοφορεί στην κεντρική Ευρώπη Setra με περίπου (μόλις) 10 καθίσματα αντίστοιχα της πρώτης θέσης του μεγαλύτερου επιβατικού αεροσκάφους του πλανήτη!
Σε πιο προσγειωμένα θέματα, στο τελευταίο «Αννόβερο» (έκθεση ΙΑΑ), η Setra έδειξε ένα ακόμη δείγμα της σχεδιαστικής ευφυίας των μηχανικών της με πτυσσόμενο μίνι μπαρ και τέντα που ξεπρόβαλλαν από το χώρο αποσκευών δίπλα στις πόρτες, δημιουργώντας μία μικρή όαση για τους «πιασμένους» επιβάτες και τη δυνατότητα να μεταβληθεί και το πιο… μίζερο πάρκινγκ σε ευχάριστο διάλειμμα. Και φυσικά, δεν πρέπει να παραλείπουμε την επετειακή σειρά/Special Edition για τα 60 χρόνια με τις λεπτομέρειες-φετίχ, η οποία είναι άμεσα διαθέσιμη και για την οποία σας ετοιμάζουμε ξεχωριστή αναφορά.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ 60 ΧΡΟΝΙΑ
Μπορεί λοιπόν σε πρώτη προβολή να ήταν τα 60 χρόνια από τη στιγμή που το πρώτο Setra εξήλθε της γραμμής παραγωγής, αλλά ο εορτασμός αφορούσε και μία άλλη επέτειο: Τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τον θρυλικό πρόγονο της εταιρείας, την Kässbohrer, που ακριβώς 100 χρόνια πριν παρουσίασε το πρώτο της λεωφορείο πάνω σε σασί της Saurer. Το ογκοδέστατο δελτίο Τύπου που διανεμήθηκε στην εκδήλωση περιείχε πολλές πληροφορίες, τις οποίες έχουμε παραθέσει στα κατά καιρούς αφιερώματά μας στην εταιρεία-πρωτοπόρο στον τουρισμό με λεωφορείο. Για όσους δεν είναι μύστες της όμορφης ιστορίας της Setra, επιγραμματικά και μόνο να σημειώσουμε ότι το όνομα προέρχεται από σύμπτυξη δύο συλλαβών από το «selbsttragend», που σημαίνει «αυτοφερόμενο» στα γερμανικά.
Όπως έχουμε γράψει, η σχεδιαστική αρχή για το αυτοφερόμενο αμάξωμα (η ακριβής περιγραφή είναι «ημιαυτοφερόμενο», όπως τονίζουν οι γνώστες) προέρχεται από τους αμαξοποιούς των επιβατικών αυτοκινήτων, αλλά ο Otto Kässbohrer ήταν ο πρώτος που τη «μεταλαμπάδευσε» σε λεωφορείο. Η απόφαση που έμελλε να αλλάξει για πάντα την τεχνολογική εξέλιξη των λεωφορείων ελήφθη την άνοιξη του 1950, και το Setra S 8 που πρόλαβαν να ετοιμάσουν στο Ουλμ για την έκθεση ΙΑΑ του 1951 ήταν το πρώτο λεωφορείο με παρόμοια αρχιτεκτονική, κινητήρα τοποθετημένο στο πίσω τμήμα και ντιρέκτ οπίσθιο άξονα μετάδοσης της κίνησης. Για πρώτη φορά, δηλαδή, τα λεωφορεία απομακρύνονταν από την πρωτόγονη μορφή ενός φορτηγού με… πάγκους για επιβάτες και γίνονταν μεταφορικό μέσο με άνεση εφάμιλλη ή και ανώτερη των επιβατικών αυτοκινήτων.
Με τη σοβαρή και ήρεμη κοσμοθεωρία που χαρακτηρίζει τους μηχανικούς της εταιρείας, από τότε μέχρι σήμερα, λανσαρίστηκαν μόλις 5 σειρές λεωφορείων, η κάθε μία εκ των οποίων όμως προσκόμιζε στο ευρύ κοινό ένα απίθανο φάσμα καινοτομιών. Το 1951, με το λανσάρισμα της σειράς 10, η βιομηχανία επρόκειτο να μάθει έναν καινοφανή όρο: την modular κατασκευή, όπου πάνω στην ίδια πλατφόρμα μπορούν να χτισθούν λεωφορεία διαφορετικού εξωτερικού μήκους. Τα μοντέλα άρχιζαν με το λιλιπούτειο S 6 και κατέληγαν στο S 15. Όπως και σήμερα, έτσι και τότε, το γράμμα S αντιστοιχούσε στη λέξη Setra, και το νούμερο στις σειρές των καθισμάτων και κατά συνέπεια έμμεσα και στο εξωτερικό μήκος του οχήματος.
Το 1967, η σειρά 100 με 5 μοντέλα θα έφερνε τη Setra σε νέες μεθόδους κατασκευής, πολύ μπροστά από τον ανταγωνισμό και με πρωτόγνωρα επίπεδα αυτοματισμού. Το ωφέλιμο ύψος των λεωφορείων αυξήθηκε δραστικά, όπως και ο ωφέλιμος όγκος αποσκευών, ενώ για πρώτη φορά στην ιστορία στοιχεία άνεσης και ασφάλειας όπως η ανεξάρτητη εμπρός ανάρτηση και τα πνευματικά στοιχεία σε αυτή ήταν στάνταρ.
ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ
Το 1976, χρονιά που λανσαρίστηκε η σειρά 200, έλαβαν χώρα οι εορτασμοί για τα 25 χρόνια της εταιρείας• και φυσικά οι παγκόσμιες πρεμιέρες δεν έλειπαν ούτε εδώ. Δισκόφρενα στον εμπρός άξονα σε παγκόσμια πρώτη, εξελιγμένος και διασταυρούμενης ροής εξαερισμός και πολλά ακόμη. Ακόμη και σήμερα τα «200» (S 211 H, S 212 H, S 213 H, S 215 H και τα υπερυψωμένα S 213 HD και S 215 HD) θεωρούνται από πολλούς τα κορυφαία ίσως τουριστικά λεωφορεία της νεότερης ιστορίας. Έμειναν στην παραγωγή μέχρι το 1991, και πέρα από το ότι σηματοδοτούν την ουσιαστική εμφάνιση των σύγχρονων λεωφορείων στον δρόμο, αποτελούν και σημείο αναφοράς για τη βιομηχανική ιστορία της χώρας μας, αφού κάποια από τα καλύτερα δείγματα της σειράς κατασκευάστηκαν επί ελληνικού εδάφους.
Η εμφάνιση της σειράς 300 το 1991 είναι άλλος ένας ακρογωνιαίος λίθος στην ιστορία του κατασκευαστή. Καταρχάς με αυτήν εμφανίστηκε για πρώτη φορά η σύγχρονη ονοματοδοσία: MultiClass, ComfortClass και TopClass. Έπειτα, με αυτήν λανσαρίστηκε το πιο εργονομικό κόκπιτ που είχε τοποθετηθεί μέχρι τότε σε λεωφορείο. Πρεμιέρα και για τα ηλεκτρονικά, όπως για ABS/ASR και επιβραδυντές, που όλα τους όμως επισκιάστηκαν από το πιο ξεχωριστό χαρακτηριστικό της σειράς 300: τους εγκιβωτισμένους στο αμάξωμα τεράστιους καθρέφτες, που προκάλεσαν αίσθηση σε ολόκληρο τον πλανήτη και για μεγάλο χρονικό διάστημα (ακούγεται απίστευτο) ειρωνικά σχόλια. Όντως πρωτοεμφανιζόμενοι, ξένιζαν για πολύ καιρό τους πάντες, και τα παρατσούκλια έδιναν και έπαιρναν: από «αυτιά λαγού» μέχρι «κεραίες εντόμου», και πάει λέγοντας. Η συνέχεια δε δικαίωσε απλά τους τολμηρούς σχεδιαστές, αλλά ήταν αποστομωτική. Όλα, μα όλα τα λεωφορεία όλων των εταιρειών του πλανήτη υιοθέτησαν την «περίεργη» αυτή λύση, που σήμερα είναι τόσο αυτονόητη όσο περίπου και οι… τροχοί.
Μέχρι, τέλος, να λανσαριστεί η σειρά 500, θα μας συντροφεύει η επιβλητική και πασίγνωστη σειρά 400 με τα 26 πλέον μοντέλα που λανσαρίστηκε το 2001, με τον γνωστό ορυμαγδό καινοτομίας και εκπληκτικών δυναμικών χαρακτηριστικών. Και φυσικά τα «σπέσιαλ» επετειακά με τις ρετρό νοσταλγικές πινελιές και τα αποκλειστικά στοιχεία εξοπλισμού, για τα οποία –όπως είπαμε– ετοιμάζουμε αναλυτική παρουσίαση.
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ
Το επιστέγασμα αυτής της τόσο απολαυστικής εμπειρίας και η συμπύκνωση όλης της ραφιναρισμένης κατασκευαστικής φιλοσοφίας της Setra ήταν η διαδρομή που ακολουθήσαμε οδηγώντας το μικροσκοπικό S 6 του 1962 με αριθμό σασί 56307. Με τον τετράλιτρο και απίστευτα εύηχο R4 Henschel 517 D4K, το (συγχρονιζέ) ZF S 5-33 και την απίθανη ανάρτηση να μας επιτρέπουν να ακολουθούμε την κίνηση απροβλημάτιστα, πρέπει στην εποχή του να έκανε τα υπόλοιπα λεωφορεία να μοιάζουν με νεολιθικές κατασκευές. 50 χρόνια μετά κι ούτε μια ρυτίδα…
