Επιμέλεια: Γιάννης Μπαζαίος
Σε μια προσπάθεια rebranding και προσέγγισης νέων πελατών, η Texas Co δημιούργησε κατά τη δεκαετία του ’30 μια σειρά από πρωτοποριακά βυτιοφόρα με αεροδυναμικό σχήμα, για να προωθήσει στην οικιακή θέρμανση την αντικατάσταση του κάρβουνου από το πετρέλαιο.
Μόνο ένα πρωτότυπο και έξι βυτιοφόρα Diamond T Texaco Doodlebug’s στο εξελιγμένο σχέδιο του Norman Bel Geddes κατασκευάστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του ’30, και κανένα από αυτά δεν φαίνεται να επέζησε.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’30, η Texas Co προσπάθησε να εκσυγχρονίσει την εικόνα της με μια μικρή σειρά από πρωτοποριακά αεροδυναμικά βυτιοφόρα, ακολουθώντας τη μόδα της εποχής με τα streamline οχήματα. Το καινοτόμο και φουτουριστικό βυτιοφόρο που δημιούργησε η εταιρεία, με βάση τα σχέδια του Norman Bel Geddes, έμεινε στην ιστορία ως Texaco Doodlebug.
Εκείνη την εποχή ένα μεγάλο ποσοστό του αμερικανικού πληθυσμού χρησιμοποιούσε λιθάνθρακα για τη θέρμανση στα σπίτια, και η βιομηχανία αργού πετρελαίου προσπαθούσε να στρέψει το ενδιαφέρον σε ένα παραπροϊόν διύλισης της βενζίνης, στο καύσιμο πετρέλαιο, θέλοντας να το καταστήσει κύριο καύσιμο θέρμανσης και να διευρύνει τις πωλήσεις.
Η Texas Co προωθούσε διάφορα προγράμματα rebranding για να εκσυγχρονίσει την εικόνα της· και στην προσπάθειά της να προμηθευτεί όμορφα βυτιοφόρα για παραδόσεις καυσίμων πετρελαίου και βενζίνης, δοκίμασε σταδιακά διάφορα σχέδια.
Η εταιρεία απευθύνθηκε σε δύο καθιερωμένους βιομηχανικούς σχεδιαστές, τον Walter Dorwin Teague και τον Norman Bel Geddes, για να αλλάξει την εταιρική της ταυτότητα. Μέσα από αυτές τις συνεργασίες δημιουργήθηκαν το κόκκινο λογότυπο T-star της Texaco, νέα αρχιτεκτονικά σχέδια και χρωματικές παλέτες των πρατηρίων, νέες λευκές στολές, καθώς και το μεγάλο λογότυπο “TEXACO” (ως κινητή διαφημιστική πινακίδα), το οποίο τοποθετήθηκε στα πλευρά των φουτουριστικών βυτιοφόρων που ακολούθησαν.
Ο Bel Geddes σχεδίασε και κατασκεύασε το 1933 ένα μικρομεσαίο βυτιοφόρο χωρίς μαρσπιέ, καπό ή φτερά πάνω από τους τροχούς, χωρητικότητας περίπου 5.680 λίτρων καυσίμου, με εξακύλινδρο κινητήρα βενζίνης 110 ίππων, βασισμένο σε τροποποιημένο σασί Diamond T 740, αλλά μετέφερε τον κινητήρα στο πίσω μέρος. Το πρότυπο παρουσιάστηκε στην διετούς διάρκειας Παγκόσμια έκθεση του Σικάγο (από το 1933 έως το 1934) για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας της πόλης.
Το σχέδιο οριστικοποιήθηκε το 1934 (βλ. και σχετικές πατέντες US2048454, US2006924, USD93559 και USD89642, από τον Howard W. Kizer εκ μέρους της Texas Co), προτού κατασκευαστούν έξι βυτιοφόρα «Doodlebug’s» για λογαριασμό της TEXACO –όλα βαμμένα κόκκινα, με άσπρα γράμματα στα πλευρά. Από αυτά τα έξι οχήματα κανένα δεν φαίνεται να επέζησε όταν αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία, αν και κάποιες πληροφορίες δείχνουν ότι μετά την ενεργό δράση, κάποια από αυτά βρέθηκαν στην Καλιφόρνια.
Η κατασκευή των έξι βυτιοφόρων έγινε σταδιακά μεταξύ 1935 και 1938, από την Heil Co στο Fort Payne της Αλαμπάμα, η οποία προμήθευε την Texas Co με βυτιοφόρα βασισμένα στο ελαφρύ φορτηγό Diamond T 7,5 τόνων. Το σασί 750 χρησιμοποιήθηκε σε αυτή την περίπτωση, με τον κινητήρα στο πίσω μέρος.
Τοποθετήθηκε ένας εξακύλινδρος εν σειρά κινητήρας Hercules QX με ισχύ 125 ίππων με τον συμπλέκτη στο πίσω μέρος, μεταδίδοντας την κίνηση σε κιβώτιο ταχυτήτων κάτω από τον κινητήρα, στο διαφορικό. Το πάνω τμήμα του ουριαίου περιβλήματος μπορούσε να ανοίξει για να δώσει πλήρη πρόσβαση στους μηχανικούς. Ολόκληρο το τμήμα της ουράς μπορούσε να αφαιρεθεί, ώστε να κατέβει ολόκληρο το συγκρότημα κινητήρα – κιβωτίου ταχυτήτων.
Το ψυγείο ήταν τοποθετημένο εμπρός από τον κινητήρα, και υπήρχαν αεραγωγοί στα πλευρά, στο πάτωμα και στην οροφή. Το βυτιοφόρο δεν είχε καλή ψύξη, αλλά η χρήση του σε ψυχρά κλίματα για ανεφοδιασμό πετρελαίου θέρμανσης σε σπίτια βοήθησε να μην υπάρχουν σοβαρά προβλήματα.
Στις πατέντες που κατέθεσε η Texas Co είναι εμφανές ότι το βυτιοφόρο στενεύει προς τα πίσω, διευκολύνοντας την αεροδυναμική. Επίσης, σε κάποια από τα σχέδια φαίνεται να χρησιμοποιούνται διπλά ελαστικά σε όλους τους τροχούς, αλλά η λύση αυτή δεν υιοθετήθηκε στα έξι φορτηγά «παραγωγής».
Η καμπίνα του οδηγού ήταν τοποθετημένη χαμηλά, εμπρός από τους εμπρόσθιους τροχούς, και είχε καμπυλωτά πλευρικά τζάμια και ένα σύνθετο καμπυλωτό διπλό παρμπρίζ, παρέχοντας οπτικό πεδίο 180 μοιρών.
Η ιδέα του διπλού κυρτού παρμπρίζ χρησιμοποιήθηκε και στο αεροδυναμικό βυτιοφόρο REO Speed Truck το 1937, αλλά σε αυτοκίνητο παραγωγής έφθασε τελικά το 1957 με το Chrysler Imperial.
Το μήκος του «Doodlebug» ήταν 7,9 μέτρα με μεταξόνιο 3,5 μέτρων, το πλάτος 2,3 μέτρα και το ύψος μόλις 1,8 μέτρα (10 πόντους πάνω από ένα τυπικό Ford sedan της εποχής).
Το κοντό μεταξόνιο, με την καμπίνα εμπρός από τους τροχούς και τον κινητήρα στο πίσω μέρος, έδινε μια αναλογία κατανομής βάρους 55% στον μπροστινό άξονα και 45% στον πίσω ανεξαρτήτως φορτίου, καθώς οι δεξαμενές καταλάμβαναν το χώρο ανάμεσα στους τροχούς.
Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ότι η Heil εγκατέστησε μικρόφωνο στο πίσω μέρος του κινητήρα και ένα ηχείο στην καμπίνα, έτσι ώστε ο οδηγός να ακούει τον κινητήρα και να γνωρίζει πότε πρέπει να αλλάξει ταχύτητα, μέσω συστήματος επιλογής με πεπιεσμένο αέρα, το οποίο χρησιμοποιούσε μεταξύ άλλων για τον συμπλέκτη και τα φρένα.
Δεν έχουν διασωθεί πολλές λεπτομέρειες για αυτό το πρωτοποριακό βυτιοφόρο και την εμπειρία χρήσης του, παρά μόνο ότι η Texas Co θεώρησε μη πρακτική τη χρήση του και επέστρεψε γρήγορα σε πιο κλασικά σχέδια, με τον κινητήρα εμπρός. Όμως, μόνο για την ευφυή ιδέα που διατηρεί σταθερή την κατανομή βάρους ανεξαρτήτως φορτίου, αξίζει να εξεταστεί η μεταφορά αυτής της τεχνογνωσίας στα σύγχρονα βυτιοφόρα!
